Bomen als motor voor verandering

Rotary club Antwerpen-Metropool lanceert een Global Grant voor de aanleg van een ‘Rotary Klimaatbos’ in het noorden van Senegal. Zo wordt van 1 miljoen m² woestijngrond een vruchtbaar bos- en landbouwgebied gemaakt. Het project gaat verder dan louter bomen aanplanten, want het bevat ook een onderdeel ‘opleiding’, zodat de lokale bevolking zijn toekomst in eigen handen kan nemen.

Voor het aanplanten van de bomen doet men een beroep op Ondernemers zonder Grenzen, voor de opleidingen (in de lokale taal) kan dit initiatief rekenen op leraren van de plaatselijke Université de Saint-Louis. Rotary club Antwerpen-Metropool en Rotary club Dakar-Soleil zullen dit project samen coördineren en opvolgen. De club is momenteel bezig aan een ‘roadshow’ door Vlaanderen en Nederland om het project bekend te maken. Tot dusver hebben al een 14-tal clubs, waaronder enkele Nederlandse clubs toegezegd te participeren in het project.

The Great Green Wall

Door de klimaatverandering gaat er in Afrika steeds meer vruchtbare grond verloren. In het bijzonder in de Sahel, een smalle overgangszone tussen de Saharawoestijn in het noorden en het vochtig tropisch gebied van Centraal-Afrika, wint de woestijn in snel tempo terrein. Daardoor komt de traditionele landbouwgemeenschappen onder druk te staan en komt noodgedwongen armoedemigratie op gang.

In recente rapporten schatten de Verenigde Naties dat we nog een kader van ongeveer 30 jaar hebben voordat de schade onomkeerbaar is en de Sahel verloren is aan de woestijn. De gevolgen hiervan zullen onvermijdelijk ook in onze eigen streek voelbaar zijn. Daarom werken verschillende internationale organisaties onder leiding van de Afrikaanse Unie – waaronder de Verenigde Naties, de Europese Commissie en de Wereldbank – samen aan een ambitieus project om het tij te keren: The Great Green Wall Initiative, een pan-Afrikaans monsterproject om door het continent heen, van Senegal in het westen tot Djibouti in het oosten, een groene ‘dam’ tegen de verwoestijning aan te leggen. Het herbebossen van de Sahel wordt immers gezien als het beste wapen om de snel oprukkende Sahara in te dijken. De ambitie bestaat erin om tegen 2030 100 miljoen hectare landbouwgrond te herstellen, 250 miljoen ton koolstof vast te leggen en 10 miljoen groene banen te creëren.

Bomen stonden er tot enkele decennia geleden nog in overvloed in de Sahel. Maar enkele grote droogtes in de jaren zeventig hertekenden het landschap. Een groot deel van de bomen stierf af, de rest werd gekapt om de bevolking toch enig inkomen te geven. Het schrale groen dat toch nog opduikt, wordt meteen weer afgegrazen door het vee van de nomaden.

Combineer die ontbossing met de klimaatverandering, en je komt in een neerwaartse spiraal terecht. Door de klimaatverandering valt hier in het regenseizoen meer regen dan vroeger, maar in extremere pieken. Het water krijgt geen kans om door te dringen in de harde grond, en dus stroomt het af. Maar daarmee worden ook de mineralen die de grond vruchtbaar maken weggespoeld, wat verdere verwoestijning in de hand werkt. Tenzij je dus bossen aanplant… Bomen maken met hun wortels de grond immers doordringbaar voor water en houden de mineralen vast.

De impact van deze actie is groter en breder dan dat men op het eerste gezicht zou denken: de biodiversiteit neemt toe, het voedselaanbod voor mens en dier groeit, de economie trekt aan, het onderwijs wordt sterker en de gelijkheid tussen man en vrouw neemt toe. Natuurlijk helpen deze bossen ook de opwarming van de aarde af te remmen.

In het verleden is soms te veel gefocust op snel en efficiënt resultaat, en te weinig op duurzaamheid. Men arriveerde ergens, plantte bomen en was weer weg. Maar dat is een kwestie van voortschrijdend inzicht. De aanpak van Ondernemers zonder Grenzen, de organisatie die Rc Antwerpen-Metropool selecteerde voor het aanplanten van de bomen, is een voorbeeld van hoe het wel moet. Ze overleggen met de lokale bevolking en selecteren een mix van soorten die ecologisch en economisch interessant zijn. Het resultaat is een biodivers bos dat de moeite waard is om in stand te houden.

Gelijkheid en betrokkenheid

De voorbereiding verloopt bottom-up, via de dorpshoofden en plaatselijke religieuze leiders. Zo ontstaat er maximaal engagement en wordt corruptie van bovenuit vermeden. Wat de aanpak uniek maakt, is dat bovendien aan de lokale bevolking twee essentiële voorwaarden gesteld worden: het gelijkheidsprincipe van man en vrouw onderschrijven en een deel van de inkomsten die voorvloeien uit de bossen besteden aan onderwijs voor de kinderen. Alle dorpelingen worden betrokken bij het project zodat zij zorg leren dragen voor de nieuwe beplanting.

De opbrengsten van het werk op het land – zaden oogsten en selecteren – en de verkoop van de producten gaan uitsluitend naar de vrouwen. Dit zorgt niet alleen voor meer gelijkheid ten opzichte van de mannen maar ook voor meer toekomstkansen voor de kinderen. In de buurt van nieuwe agrobossen verdubbelt door deze micro-economie het inkomen en door de grotere (financiële) onafhankelijkheid van de vrouw dalen ook de geboortecijfers.

Dit verhoogde gezinsbudget leidt op zijn beurt dan weer tot een verhoogde levensstandaard waardoor de moeders het schoolgeld voor hun kinderen kunnen betalen. Deze aandacht voor het optrekken van de scholingsgraad in de lokale gemeenschap is één van de belangrijke voorwaarden voor de aanleg van een agrobos. De vicieuze cirkel van analfabetisme en werkloosheid wordt hierdoor doorbroken en de volgende generatie is beter opgeleid om aan duurzaam grondbeheer te doen. De inspanningen  hebben hiermee een blijvend effect op de lokale gemeenschap.

Bovendien voorziet het project in bijkomende opleidingen voor de vrouwen door lokale lesgevers van de Université de Sint-Louis. Vandaag hebben deze vrouwen een achtergestelde positie in de maatschappij en zijn ze vaak ongeletterd. Door hen te leren lezen en schrijven blijft hun nieuw verworven positie in de maatschappij geen dode letter en krijgen zij reële kansen op een beter leven.

Concreet wil Rc Antwerpen-Metropool met haar op til zijnde Global Grant-aanvraag de lokale bevolking in de streek rond Téssékéré in het noorden van Senegal een toekomst geven door eerst een terrein van 1.000.000 m² Sahel terug leefbaar te maken door de herbebossing ervan met 30.000 bomen. Aansluitend trachten ze met opleidingen de vicieuze cirkel van ongeletterdheid en armoede te doorbreken.

Mocht uw club interesse hebben om meer te weten over dit project, neem dan contact op met Jannik Rutten (jannik.rutten@gmail.com, +32 476 57 92 45) of PDG 2170 Elisabeth Van Alsenoy (doktervanalsenoy@gmail.com , +32 475 78 13 93), allebei lid van Rc Antwerpen-Metropool.

Deel dit via: